Page 16 - Жаратылыстану_8_кл_оқулық+

special.edu.kz.
special.edu.kz.

Шұбалшаң топырақтың құралуында қандай рөл special.edu.kz.
атқарады?

Шұбалшаңдар қарашірікке бай, ылғалды жерде тіршілік
етеді (8-сур.). Жаңбырдан кейін су топырақтан ауаны ығыс-
special.edu.kz. special.edu.kz. special.edu.kz.
тырады, сол себепті шұбалшаңдардың тыныс алуы қиындай-
ды. Олар індерін тастап, жер бетіне жорғалап шығады. Сон-
дықтан оларды жаңбыр құрты деп те атайды. Шұбалшаңдар
табиғатта маңызды рөл атқарады. Бұл – пайдалы жануар.
Олар топырақты араластырады, өсімдік қалдықтарын қоса-

ды. Шіріген өсімдік қалдықтары қара шірікті құрайды. Шұбал-
шаңдар қозғалысымен
топырақты қоп сытады.
Бұл топырақтың ауамен
қанығуына көмектесе ді.
special.edu.kz. special.edu.kz. special.edu.kz.
Су борпылдақ топырақ
арқылы жақсы өтіп, топы-
рақты ылғалдандырады.
Шұбалшаңдар топырақты
8-сурет
өзі арқылы өткізіп, топы-
рақ құрылымын жақсартады. Бұның барлығы топырақтың
құнарлылығын арттыруға көмектеседі.
Кірпі, көртышқан, жертесер, қараторғай, бақалар шұбал-
шаңмен қоректенеді.
Шұбалшаңдарды қорғау керек. Жерді шұбалшаңдарға
special.edu.kz. special.edu.kz. special.edu.kz.
зиянды тыңайтқышпен өңдеуге болмайды.
Өсімдіктермен жұмыс кезінде де топырақты қатты тығыз-
дауға болмайды. Бұл шұбалшаңдардың топырақта қозға-
луын қиындатады. Жерде шұбалшаңдар қаншалықты көп
болса, сол жер де соншалықты құнарлы болады.

Шұбалшаңдар қайда тіршілік етеді?
Шұбалшаңдардың табиғатта атқаратын рөлі қандай?
Шұбалшаңдар неге құрғақ топырақта тіршілік ете алмайды?

17-беттегі №1-3 тапсырмаларды орында.

special.edu.kz. special.edu.kz. special.edu.kz.
14