Page 7 - 7.5.1

special-edu.kz.
special-edu.kz.

Кейбір өсімдіктер көп жыл өмір сүреді. Сондықтан special-edu.kz.
оларды көпжылдық өсімдіктер деп атайды. Бұлар – ағаш-
тар мен бұталар. Алып емендер, қарағайлар жүздеген жыл
өмір сүреді. Көпжылдық шөптесін өсімдіктер де болады.
Мысалы, жалбыз, қалақай және басқалары. Күзде шөптесін
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.
өсімдіктердің жер үстіндегі бөлігі өліп қалады, ал жердің
астындағы тамыры мен түйнегі сақталып, көктемде қайта-
дан өсіп шығады. Кейбір өсімдіктер бір жылға жетпей, бір-
неше ай ғана өседі. Бұлар біржылдық өсімдіктер. Мысалы,
шалғам, жүгері, қарақұмық. Олар көктемде тұқымнан өсіп
гүлдейді, тұқымы бар жемісі құралады, жемісі піскеннен
кейін өсімдік қурап қалады. Екіжылдық өсімдіктердің,
мысалы, қызылша, сәбіз, аюқұлақ және басқаларының
өсуі екі кезеңге созылады. Бірінші жылы олардың тамыры
жуандайды, қысқа сабағы мен жапырағы өседі. Келесі
жылы өсімдіктер гүлдеп, жемісі мен тұқымын құрайды,
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.
ал күзде жемісі піскеннен кейін өсімдік қурап қалады.
Өсімдіктер бір-бірінен сабағының, жапырағының, гүлі
мен жемісінің түріне, түсіне қарай ерекшеленеді. Алайда
өсімдіктер қалай ерекшеленсе де, оларды сыртқы түріне қа-
рай үш топқа: ағаштар, бұталар және шөптер деп бөледі.

special-edu.kz.
special-edu.kz. 3-сурет. 1 – ағаш; 2 – бұта; 3 – шөп special-edu.kz.
3
1
2
Ағаштың тамырынан жоғары қарай мықты бір сабағы –
діңі өседі (3.1-сурет). Үлкен ағаштың діңі жуандап, одан
жан-жағына қарай бұтақтар өседі. Ағаштың жоғарғы ба-
сында бұтақтар қалыңдай түседі. Бұталар – ағаштектес
өсімдіктер. Бірақ олардың бір ғана емес, бірнеше ағаштек-
тес сабақтары болады (3.2.-сурет). Ағаштар мен бұталар
жапырақты немесе қылқанжапырақты болады.

5
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.