Page 73 - 5.1.1

special-edu.kz.
special-edu.kz.

Жалғау және оның түрлері special-edu.kz.

Сөз бен сөздi байланыстыратын қосымша жалғау
деп аталады. Мысалы: Балалар серуенге шықты де-
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.
ген сөйлемдегi сөздердi байланыстырып тұрған -лар
(балалар), -ге (серуенге), -ты (шықты) жалғаулары.
Бұл сөздерге осы жалғауларды қоспай, бала серуен
шық деп айтсақ, сөйлем мағынасы түсiнiксiз болады.

1-тапсырма. Мәтінді оқы. Қарамен жазылған сөздердiң жал-
ғауларын тап. Ол сөздердi жалғаусыз айтып көр. Сонда сөздер
дұрыс байланыса ма?

Болашақ суретші сегіз жасынан бастап ауылдың қойы
мен сиырын бақты. Ол жан-жануарлардың, өсімдіктер
мен ағаштардың түрі мен түсін танып өсті.
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.
Қойшы бала қойын жусатып тастап, өзен жағалап, тау
аралап кететін. Тастан мүсіндер жасайды, тасқа түрлі су-
реттер салады. Талабы таудай бала бір күні таяғын тас-
тап, Алматыға оқуға кетеді...
(Ә. Бөриев)

2-тапсырма. Көп нүктенiң орнына жақша iшiндегi жалғау-
лардың тиiстiсiн қойып, көшiрiп жаз.

Мектеп... жанында кiтапхана бар. Кiтапхана... бала...
кiтап алып оқиды. Мен кiтап... көп оқимын. Кiтап... көп
нәрсе бiлуге болады. Оқыған кiтабым... қысқаша мазмұнын
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.
дәптерiме жазып жүремiн. Мен кiтап... осылай оқимын.

Керекті жалғаулар: -да, -тiң, -ты, -лар, -дан, -ның,
-ты, -тан.

3-тапсырма. Сөйлемдердi оқып, көшiрiп жаз.

1. Теңiзде балықтар жүзiп жүр. 2. Үстел үстiнде же-
мiстер жатыр. 3. Оқушылар сыныпта сурет салып отыр.
2. Қарамен жазылған сөздердiң жалғауын атап шық.

71
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.