Page 64 - 7.1.1
P. 64

special-edu.kz.
 special-edu.kz.



                              Етістіктен зат есім жасайтын                                       special-edu.kz.
                                             жұрнақтар



                   1. -м, -ім, -ым: байлам, күзем, қысым, түсім;
 special-edu.kz.                           special-edu.kz.                                       special-edu.kz.
                   2. -ма, -ме, -ба, -бе, -па, -пе: бұрма, көрме, қазба, сүз-
                      бе, баспа, кеспе;
                   3. -қы, -кі, -ғы, -гі: шапқы, тепкі, бұрғы, сүзгі;
                   4. -с, -ыс, -іс: талас, айтыс, жүріс;
                   5. -қ,  -к,  -ық,  -ік,  -ақ,  -ек:  тарақ,  күрек,  қызық,
                      түкірік.
                   6. -ыш, -іш: қуаныш, таяныш, өкініш, сүйініш;
                   7. -у: сабау, жамау, көсеу, егеу;
                   8.  -ын, -ін, -н: боран, жуын, түйін: боран, жуын, түйін;
                   9. -ынды, -інді: шайынды, үйінді, үгінді.
                   Туынды зат есімдерден жұрнақ арқылы жаңа (туын-
 special-edu.kz.                           special-edu.kz.                                       special-edu.kz.
               ды) зат есімдер жасала береді. Мысалы: басшы, бас-
               шылық т.б.


                       1-тапсырма. 1. Сөйлемдерді оқып, көшіріп жаз.

                 1.  Оқу  –  білім  бұлағы,  білім  –  өмір  шырағы.  (М.)
             2.  Оқушылар  қала  орталығындағы  көрмені  аралады.
             3. Марат бұрғымен қабырғаны бұрғылады. 4. Халық ай-
             тыс өнерін тамашалады. 5. Сенбілікте балалар күрекпен
             жерді қазып, ағаш отырғызды. 6. Асхат – ата-анасының
             қуанышы. 7. Әжем көсеумен отты қозғады. 8. Далада бо-
 special-edu.kz.                           special-edu.kz.                                       special-edu.kz.
             ран соғып тұр. 9. Ақын өлең жолдарынан үзінді келтірді.

             2. Асты сызылған сөздердің жұрнақтарын ажырат.


                       2-тапсырма. 1. Мына сөздерге етістіктен зат есім тудыра-
             тын жұрнақтарды қосып жаз.

                 Қыс, қаз, кес, сүз, айт, жүр, қуан, саба, үй, тара, жу,
             еге, күре.

             2. Туынды зат есімдерді қатыстырып бес сөйлем құрастыр.

             62
 special-edu.kz.                           special-edu.kz.                                       special-edu.kz.
   59   60   61   62   63   64   65   66   67   68   69