Page 136 - 7.5.1
P. 136

special-edu.kz.
 special-edu.kz.



              мақта жинағыш мәшинелер жеңілдетті. Мәшинелер мақта                                special-edu.kz.
              шикізатын  көсектен,  бұтақтардан,  жапырақтардан  және
              басқа да қоқымдардан тазартады. Одан кейін талшықты
              тұқымнан ажыратады, тұқымынан май алады. Ол тамақта
                                           special-edu.kz.
              қолданылады  және  одан  техникалық  май,  сабын,  май-
 special-edu.kz.                     тұқымдасына жатады (148-сурет). «Күн- special-edu.kz.
                                     шамдар  жасайды.  Мақта  талшығынан
                                     мата, жіп, мақта өндіреді.
                                         Күнбағыс – майлы, ірі және әдемі бір-
                                     жылдық бағалы өсімдік. Күрделігүлділер


                                     бағыс» деп аталуы өсімдіктің басын үнемі
                                     Күн бұрылған жаққа қарай бұратынына
                                     байланысты  берілген.  Күнбағыстың  бұл
                                     ерекшелігі  басқа  өсімдіктерге  қараған-
                                     да  айқын  байқалады.  Алайда  ол  гүлі
                                     ашылғанша ғана Күннің артынан бұрыла-
                                           special-edu.kz.
 special-edu.kz.                     ды, ал ашылғаннан кейін күнбағыс күні                       special-edu.kz.
                                     бойы шығысқа қарап тұрады. Күнбағыс
                                     Күн жарығын ғана емес, жылуды да, ор-
                                     таша ылғалдылықты да жақсы көреді.
                                         Күнбағыстың тамыры – кіндік тамыр,
                  148-сурет.
                   Күнбағыс          аса тарамдалып, топыраққа терең бойлап
                                     өседі. Тамыр жүйесінің өте күшті дамуы
              күнбағысты құрғақшылыққа төзімді етеді. Жапырақтары
              ұзын сағақты, жапырақ алақаны жүрек пішінді, жиектері
              ара тісті иректелген. Күнбағыстың гүлшоғыры – көп гүл-
              ді, себетгүл. Күнбағыстың себетгүлінде 1000-ға тарта гүл
 special-edu.kz.                           special-edu.kz.                                       special-edu.kz.
              болады. Олардың барлығы әртүрлі болады. Түтікше гүлдер
              гүлшоғырдың  ортасына  орналасады.  Олардың  әрқайсы-
              сында 5 сары күлтежапырақшалар, 5 аталық және 1 ана-
              лық болады. Тілше гүлдер себеттің шетін ала орналасқан,
              мұндай гүлде аталық та, аналық та болмайды. Бұлардың
              түсі өте ашық болып құлпырып тұруының арқасында бу-
              нақденелілерді өзіне тартады. Олар гүлдеп тұрған бір се-
              бетгүлден екінші себетгүлге тозаң тасиды. Сөйтіп айқас то-
              заңдандырады. Себетгүлдің сыртынан жасыл жапырақтар
              қоршап өседі.

             134
 special-edu.kz.                           special-edu.kz.                                       special-edu.kz.
   131   132   133   134   135   136   137   138   139   140   141