Page 15 - 5.1.1

special-edu.kz.
special-edu.kz.

Дыбыс және әрiп special-edu.kz.

Тiл дыбыстары туралы түсiнiк

• Дауысты және дауыссыз дыбыстардың түрлерін
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.
ажырата білуді;
• дауысты дыбыстың жуан және жіңішке болып
айтылуын меңгеруді;
• дауыссыз дыбыстың қатаң, ұяң, үнді болып бөлі-
нетінін ажыратуды;
• и-й, б-п, т-д, л-р, н-ң әріптерінің жазылу емлесін;
• мәтінмен жұмыс істеуді;
• и-й, б-п, т-д, л-р, н-ң әріптері бар сөздерді сауатты
жазуды үйренемін.

Тiл дыбыстары адамның ауыз, мұрын қуысындағы
сөйлеу мүшелері арқылы жасалады. Сол себепті тіл
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.
дыбыстарын айта да, ести де аламыз. Тіл дыбыстары-
ның өзара жүйелі тіркесіп келуінен сөздер жасалады.
Мысалы: ат, оқы, Отан, батыр дегендер – екі (а, т),
үш (о, қ, ы), төрт (О, т, а, н), бес (б, а, т, ы, р), дыбыс-
тың тіркесінен жасалған әртүрлі мағыналы сөздер.
Тіл дыбыстары жазуда белгілі бір шартты белгілер-
мен таңбаланады. Мысалы: бас деген сөзден үш дыбыс
естіледі, бұл сөз б, а, с, деген үш әріппен таңбаланған.
Дыбыстар екіге бөлінеді:
1. Дауысты дыбыстар.
2. Дауыссыз дыбыстар.
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.

1-тапсырма. 1. Сөздерді оқы.

Отан, ар, таң, ақыл, ер, тал, жұрт, отыз, көл, ас, бұлт,
өр, жиһаз, қызыл, жел, көк, ат, жер, шаң, өрт, ор, өрік,
жар, сынып, оқушы, хабар.

2. Дыбыс санына қарай сөздердi әр бағанға топтап жаз.
Үлгi: ар таң ақыл күрек

13
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.