Page 46 - 7.5.1

special-edu.kz.
special-edu.kz.

18. Жапырақта қоректік заттардың special-edu.kz.
жарықта түзілуі

Өсімдік қоректік заттарды іздеп орнынан қозғала алмай-
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.
ды. Оларды Күннің жарығын жапырақтың көмегімен алады.
Ауадан көмірқышқыл газын, ал жерден су алады.
Өсімдіктің тамырлары су мен қоректік заттарды жерден
қалай сорып алатынын есіңе түсір. Көмірқышқыл газы мен
су қосылып маңызды органикалық заттар (қант, крахмал)
түзіледі. Өсімдіктердің тіршілігіндегі маңызды құбылыс
хлорофилл дәндерінде жүреді. Жапырақтың жасушала-
рында хлорофилл дәндері бар хлоропластар болады. Жа-
пырақтар сағақтың көмегімен үнемі жарық алатындай етіп
бұрылып тұрады. Хлорофилл Күн сәулесін ауадағы газбен
және сумен біріктіреді. Бұл жағдайда көмірқышқыл газын
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.
шығарады. Осы үдерістің нәтижесінде қант пен крахмал
құрылады. Өсімдік бұл органикалық заттарды қорек үшін
пайдаланады.
Органикалық заттар жапырақтан өсімдіктің басқа мүше-
леріне (тамыр, сабақ, гүл, жеміс) тарайды. Кейде бұл заттар
өсімдіктің әртүрлі мүшелерінде қор болып жиналады.

№ 2-тәжірибе.
Жапырақта крахмалдың жарықта түзілуі
Крахмалды йодпен көк түске бояйды. Қандай да бір
заттан крахмалды табу үшін оған йод тамызу керек.
Крахмалдың жарықта түзілетінін дәлелдеуге тәжірибе
2. Алдымен жапырақтарды қайнап тұрған суға са- special-edu.kz.
special-edu.kz. special-edu.kz.
көмектеседі (45-сурет).
1. Жарықта және қараңғы жерде тұрған өсімдіктердің
жапырақтарын аламыз. Олардың айырмашылықтары
қандай?

лып, содан кейін бірнеше минутқа ыстық спиртке сала-
мыз. Нені байқадық? (Жасыл түсі жоғалып кетті. Жапы-
рақтың түсі жоқ.)

44
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.