Page 51 - 7.5.1

special-edu.kz.
special-edu.kz.

4. Біраз уақыт өткеннен кейін сауыттың қақпағын special-edu.kz.
ашып, сауытта жанған шырпыны ұстаймыз. Шырпымен
не болды?
Стақандағы әкті су неге лайланды? Сауытта көмір-
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.
қышқыл газы қайдан пайда болды? Тұжырымдама жа-
саймыз.
Шырпы сөніп қалды. Яғни, жапырақ сауыттағы отте-

гіні пайдаланып, сауытта отты жандырмайтын көмірқыш-
қыл газы толып қалған. Сонымен өсімдіктің жасыл жа-
пырағы тыныс алғанда, оттегіні жұтып, көмірқышқыл
газын бөледі екен. Бұл үдеріс күндіз, түні, жарықта, қа-
раңғыда да үздіксіз жүріп жатады.
Бірақ өсімдік оттегімен тыныс алып, қалай ауаны от-
тегімен байытады? Зерттеу жұмыстары бойынша өсімдік
ағзасы өзі шығындаған оттегінің көлемінен 20 есе артық
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.
оттегіні бөліп шығарады екен.
Қойылған сұраққа өздігіңнен жауап беріп көр.

Өсімдік кез келген тірі ағза сияқты тыныс алады. Ты-
ныс алғанда, ол оттегіні жұтып, көмірқышқыл газын бөледі.
Өсімдіктің жапырағында екі үдеріс (қоректену және тыныс
алу) жүреді. Бұл үдерістер – бір-біріне қарама-қарсы үдерістер.

1. Өсімдік тыныс алғанда нені шығындайды, ал нені бөледі?
Жауап беру үшін 49-суретті пайдалан.
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.
2. Өсімдіктің қоректену үдерісінің тыныс алу үдерісінен
қандай айырмашылғы бар?
3. Өсімдіктің тыныс алатынын қандай тәжірибенің көме-
гімен дәлелдеуге болады?
4. Өсімдіктің тыныс алуына жарық пен қараңғылық әсер
ете ме?

Жұмыс дәптеріндегі № 52, 53, 54-тапсырмаларды орында.

49
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.