Page 78 - 7.1.1
P. 78

special-edu.kz.
 special-edu.kz.



                                              Сын есім                                           special-edu.kz.


                   Заттың  сынын,  сипатын,  түрін,  көлемін,  сапасын,
               дәмін білдіретін сөздерді сын есім дейміз.
                   Сын есімдер Қандай? Қай? деген сұрақтарға жауап
 special-edu.kz.                           special-edu.kz.                                       special-edu.kz.
               береді.
                   Мысалы: биік үй, кең бөлме, қара тақта, ақ бор,
               жылы  киім  деген  тіркестердегі  биік,  кең,  қара,  ақ,
               жылы сөздері – сын есімдер. Олар Қандай? Қай? деген
               сұрақтарға жауап беріп тұр. Сын есімдер заттың мына-
               дай белгілерін білдіреді:
                   Заттың түрін, түсін білдіретін сын есімдер: ақ, қара,
               көк, жасыл, сұр, қоңыр, құла, күрең т.б.
                   Заттың көлемін, аумағын, салмағын білдіретін сын
               есімдер: ауыр, жеңіл, кіші, үлкен, тар, ұзын, қысқа,
               шолақ алыс, жақын т.б.
 special-edu.kz.                           special-edu.kz.                                       special-edu.kz.

                       1-тапсырма.  Сөйлемдерді  көшіріп  жаз,  сын  есімдерді  та-
             уып, астын сыз.

                 1.  Қызыл  тал  мен  ақ  қайыңның  қырау  басқан  ұзын
             бұтақтары жылтырап Күнмен шағылысады. 2. Таза ауа,
             салқын  Алатаудың  қарсы  қойнауынан,  биік  басынан
             ақырын  есіп,  баяу  шалқыды.  Қалың  орман,  сазды  бат-
             пақтарды күртік қар басқан. 3. Бұл кезде Абайдың денесі
             іріленген, жауырынды, сүйекті боп қалған екен.

                       2-тапсырма. Төмендегі сын есімдерді қатыстырып сөйлем
 special-edu.kz.                           special-edu.kz.                                       special-edu.kz.
             құрастыр.

                 Қызыл, қоңырқай, қара күрең, тәтті, ал қызыл, ап-ащы,
             өте терең, теп-тегіс, әдемі, биік, жұмыр, жіңішке, көк ала.

                   3-тапсырма. Өлеңдi жаттап ал. Сын есімді тауып, астын сыз.

                 Жаңбыр жауып басылды,                   Көкке қызыл-жасылды
                 Аспан шайдай ашылды.                    Кемпiрқосақ асылды.

                                                                             (М. Әлiмбаев)

             76
 special-edu.kz.                           special-edu.kz.                                       special-edu.kz.
   73   74   75   76   77   78   79   80   81   82   83