Page 79 - 7.1.1

special-edu.kz.
special-edu.kz.

Сын есімнің шырайлары. special-edu.kz.
Күшейтпелі шырай

Заттың сындық белгілері бір дәрежеде бола бермейді.
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.
Мысалы, ақ деген түстің өзі өз ішінде ақшыл, ағырақ,

өте ақ болып келеді. Сол сияқты ащы деген дәмнің
ащырақ, ашқылтым, ащылау, ап-ащы, өте ащы, тым
ащы деген ерекшеліктері бар. Бір сынның осылай түр-
ліше болуы өзара салыстырылу арқылы анықталады.
Бір түрлі сынның әрқилы дәрежеде болатынын біл-
діретін сын есім түрлері шырай деп аталады.
Сын есімнің төрт түрлі шырайы бар: жай шырай,
салыстырмалы шырай, күшейтпелі шырай, асыр-
малы шырай.
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.
1-тапсырма. Төмендегі сын есімдерден күшейтпелі шырай
жаса.
Тар, ала, қызыл, ауыр, тұщы, жұқа, сұйық, ыстық,

жұмсақ, ірі, ұзын, кіші, тар, жақсы, жаман, сұлу, алыс,
көк т.б.

Заттардың біркелкі сапа белгі-дәрежесінің не өте ар-
тық, не өте кем екенін күшейтіп көрсететін сын есім
түрін күшейтпелі шырай дейміз. Мысалы: жап-жақ-
сы, жап-жаман, күп-күрең, кіп-кішкене т.б.
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.
Күшейтпелі шырай негізгі сын есімдерге күшейт-
кіш буынның үстелуі арқылы жасалады. Мысалы:
жап-жақсы, әп-әдемі, ұп-ұзын, біп-биік, ап-аласа, қып-
қысқа, сап-сары, қап-қатты т.б.

2-тапсырма. Сын есімнің күшейтпелі шырайын қатысты-
рып сөйлем құрастыр.

Жап-жақсы, әп-әдемі, ұп-ұзын, біп-биік, ап-аласа,
қып-қысқа, сап-сары, қап-қатты.

77
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.