Page 120 - 7.5.1

special-edu.kz.
special-edu.kz.

52. Шаршыгүлділер тұқымдас өсімдіктер. special-edu.kz.
Қырыққабат

Көптеген шаршыгүлділер тұқым-
special-edu.kz. өсімдіктер. Бұларға көкөністік (қы- special-edu.kz.
special-edu.kz.
дастары – егістіктік және бақшалық
рыққабат, тарна, шалқан, шалғам)
және майлы (қыша, рапс) өсімдік-
тер жатады. Бақшалық қырыққа-
бат шаршыгүлділер тұқымдасының
арасында бірінші орын алады. Олар-
дың арасындағы ең белгілісі – ақ
қауданды қырыққабат. Ақ
1
қауданды қырыққабат – екі-
2
жылдық өсімдік, алғашқы
4 жылы сепкен тұқымынан кін-
special-edu.kz. 3 special-edu.kz. special-edu.kz.
дік тамыр, қысқарған көсеу
сабақ және қаудан түзіледі.
Оның ірі дөңгелек жапы-
рақтары бір-біріне тығыз ор-
наласып домалақтанады, оны
қаудан деп атайды. Қаудан-
ның сыртқы жапырақтары-
ның қабықтарының (1) түсі
134-сурет. Қырыққабат қау-
даны мен гүлінің құрылысы жасыл болады. Ішкі жапы-
рақтары (2) ақ түсті. Екінші
жылы кіндік тамыр мен көсеу сабағын (3) отырғызған-
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.
нан кейін гүлі бар сабақ өсіп шығады. Қауданның қол-
тық және төбе бүршіктерінен (4) гүлсидам пайда болады.
Гүлсидамда бозғылт сары түсті гүлдері өсіп дамиды. Жеке
гүлдері топтасып, шашақгүл шоғырын құрайды. Гүлінде
жасыл түсті 4 тостағанжапырақша, сары түсті 4 күлте-
жапырақша, 6 аталық орналасады. Аналығы екі жеміс
жапырқшасынан тұрады, жемісі – бұршаққап. Жемістері
(тұқымы бар бұршаққап) піскеннен кейін өсімдік солады.
Қырыққабаттың тұқымы – бұл майда қоңыр шариктер.
Қырыққабат тұқыммен немесе көшетпен көбейеді.

118
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.