Page 115 - 7.5.1

special-edu.kz.
special-edu.kz.

50. Алабота тұқымдас өсімдіктер. Ас қызылшасы special-edu.kz.

Қызылша – адамдар өте ер-
теден өсіре бастаған өсімдік-
тердің бірі. Қызылшаның ең
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.
танымал түрлері: жапырақты
қызылша, ас қызылшасы, қант
қызылшасы және мал азық
қызылшасы. Біз ас қызылша-
сы туралы сөз қозғаймыз.
Ас қызылшасы – екіжыл-
дық, тамыржемісті өсімдік,
алабота тұқымдастарына жа-
128-сурет. Ас қызылшасы тады. «Тамыржемісті» сөзі

нені білдіреді? Өзіңнің жауа-
быңды оқулықтағы сөздікпен салыстыр.
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.
Бірінші жылы қызылша жапырақтары мен тамыр-
жемісі пайда болады. Екінші жылы биіктігі 40-70 см бо-
латын гүлді сабақ құралады. Қызылша гүлдеп, тұқым
береді. Гүлдері майда. Гүлшоғыры – шашақгүл. Жемісі –
қауашақ. Жемістер бір-бірімен жабыса өсіп, шумақша
құрайды. Шумақшада 1-ден 7-ге дейін майда, домалақ
және қатты қабығы бар сырты тегіс тұқым болады.
Қызылшаның жапырағы тұтас, шеттері толқын-
ды жұмсақ болады. Қысқа шыбығы үшбұрыш пішінді,
түсі күрең қызыл болады. Тамыр жүйесі кіндікті.
10-15 см тереңдікке дейін өседі. Тамыры дегеніміз – та-
мыр жемістің жанама тамырлары бар төменгі бөлігі.
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.
Қызылшаның тамыр жемісінің пішіні, мөлшері және
түсі сұрпына қарай әртүрлі болады. Ішіндегі жұмсағы ақ,
қызыл, қызыл күрең, ақ сақиналы күлгін түсті болады.
Қызылшаның ересек өсімдігі біршама суықты көте-
реді. Қызылша қияр, қырыққабат, картоп өскен топы-
рақта жақсы өседі. Қазақстанның оңтүстік аудандарын-
да бұл тәсілді жиі пайдаланады. Бұнда қызылша өнімін
күн қатты суығанша жинауға болады. Соңғы егістік-
тен алынған тамыр жемістер қыста жақсы сақталады.

113
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.