Page 26 - 7.5.1

special-edu.kz.
special-edu.kz.

9. Жемістер мен тұқымдардың таралуы special-edu.kz.

Өсімдіктердің Жер бетінде талай мың-
даған жылдар бойы тіршілік ету жағдай-
лары олардың тұқымдарын түрлі жол-
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.
дармен таратуға бейімдеген. Жемістер
мен тұқымдар қалай таралады?
Тұқымдары өздігінен таралатын өсім-
діктер де кездеседі. Жемісі пісіп жетіл-
генде, жемістері жарылып, дереу шира-
тылып, тұқымдарын шашады. Бұр- 21-сурет.
шақ, қожағай, шытырлақ, аққараған, Атпақияр
атпақияр және басқалары тұқымдарын
осы тәсілмен таратады (21-сурет).
Көптеген өсімдіктердің тұқымда-
ры жел арқылы таралады. Жаздың
special-edu.kz. үлпектер жауып кетеді. Теректің түкті special-edu.kz.
special-edu.kz.
басында теректер өскен жерлерді ақ

тұқымдары желмен алысқа тарайды.
22-сурет.
Тұқымдары желмен таралатын өсімдік-
Үйеңкенің
терге: бақбақ, үйеңкі, қайың және т.б.
қанатшасы
жатады (22-сурет).
Су жағасында өсетін өсімдіктердің тұқымдары сумен
таралады. Мысалы, жалбыз, қоға, тұңғиықтың тұқымда-
рының су жұқпайтын түктері бар. Ішінде су өткізбей-
тін қалың тоз қабығы болады. Өсінділерінің іші ауа-
ға толы, суға батпайды, өнімді-
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.
лігін жоймайды. Кейбір өсімдік-
терді адамдар мен жануарлар та-
ратады. Мысалы, итошаған, кә-
ріқыз (23-сурет) және т.б. өсім-
діктерінің жемістерінде ілме-
шектер, тікенектер болатын-
дықтан, малдың жүніне, адам-
дардың киіміне жабысып қала- 23-сурет. Тұқымның
ды. жануарлармен таралуы

24
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.