Page 27 - 7.5.1

special-edu.kz.
special-edu.kz.

Киімді тазартқан кезде оларды special-edu.kz.
жерге тастайсың, ал олар біраз уақыт-
тан кейін өсіп шығады. Жануарлар-
дың жүні жабысқан өсімдіктердің
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.
жемісі де жаңа жерлерге апарылады.
Құстар бір орыннан екінші орынға
ұшып-қонып жүріп, шырынды жеміс-
24-сурет.
термен, мысалы, шетен, мойыл, ін-
Тұқымдардың
жугүл жемістерімен (24-сурет) қорек-
тенеді. Сыртында қатты қабықтары
таралуы
бар тұқымдар құстың ішегінде қоры- құстар арқылы
тылмай, сол күйінде саңғырығымен сыртқа шығарыла-
ды. Құстар кейде ол тұқымдарды, тіпті қоректенген ай-
мағынан өте алысқа апарып тастайды.
Ауыр жемістер (жаңғақ, шошқажаңғағы) ағаштардан
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.
жерге түседі. Оларды жабайы шошқа, тиін, тышқандар
таратады. Кейде олар жинаған жемістерін қай жерге
тығып қойғандарын ұмытып қалады. Сондай-ақ адамдар
жабайы өсімдіктер мен мәдени өсімдіктердің тұқымда-
рын әдейілеп таратулары да мүмкін.

Өсімдіктердің жемістері мен тұқымдары желдің, судың, жану-
арлардың, адамдардың көмегімен, сондай-ақ өздігінен де тарала-
ды. Өсімдіктің тұқымдарының әртүрлі тәсілмен таралуына байла-
нысты олар жер бетіне таралады және өз түрлерін сақтайды.

Қанатша. Түкті тұқымдар. Ілмешектер.
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.
1. Жемістер мен тұқымдарды не үшін тарату керек?
2. Қандай өсімдіктер тұқымдарын өздігінен таратады?
3. Сумен және желмен таралатын тұқымдардың қандай
ерекшеліктері бар?
4. Жануарлар мен адамдардың көмегімен таратуға өсімдік-
тердің нелері көмектеседі?

Жаратылыстану сабағына үш күн қалған кезде үрмебұр-
шақ пен бидайдың тұқымын суға салып қой.
Жұмыс дәптеріндегі № 24, 25, 26-тапсырмаларды орында.

25
special-edu.kz. special-edu.kz. special-edu.kz.