Page 105 - ҚАЗАҚСТАН ТАРИХЫ Арнайы мектептерге (сыныптарға) арналған Әбіл Е.А., Абаева Ғ.А., Макажанов А.Т

ЕРТЕДЕГІ ТАЙПАЛАРДЫҢ

МӘДЕНИЕТІ МЕН ТҰРМЫСЫ

Бұл тақырыпта сен:
қорғандар дегеніміз не;
кейбір қорғандарды неге «мұртты» деп атайды

деген сұрақтарға жауап табасың.

Қазақстанның аумағында тұрған сақтар мен сарматтар
және басқа тайпалар артына көптеген археологиялық ескерт-

кіштер қалдырды. Мұндай ескерткіштер бүкіл Қазақстан
бо йынша кездеседі. Олар әсіресе, өзен жағалаулары мен тау
бөктерінде көп орналасқан.
Қорғандардан, тұрақ орындары мен көне қалалар қазба-

сынан табылған артефактілер бойынша археологтар мен
тарихшылар ежелгі Қазақстанды әртүрлі көшпелі тайпа-
лар мекендегенін анықтады. Археологиялық зерттеулер

барлық тайпалардың тұрмыс қалпы шамамен біркелкі. Со-
нымен қатар әдет-ғұрпы мен наным-сенімі де ортақ болғанын
анықтауға мүмкіндік берді.

Сақтар мен сарматтардың қалай өмір сүргені туралы бәрі-
нен де мол мәліметті біз ежелгі көмбе – қорғандарды қазған
кезде алдық. Сол кездегі халықтарда қайтыс болғандарды

қорғанға жерлеу салты болды. Жай адамдар үшін қарапай-
ымдау әрі шағын, танымал адамдар үшін – ірі, көп бөлмелі
қорғандар салынды. Оған марқұммен бірге еңбек құралдары,
қаруы, әшекейлері, киімі, жылқылары, ат әбзелдері қойылды.

Осының бәрі оған ана дүниеде де керек болады деп есеп-
телді. Ерекше көз тартатын үлкен қорғандар сақ патшалары
үшін салынды.

Есік қорғаны – біздің заманымызға дейін жеткен аса көрне-
кті ескерткіштің бірі болып саналады. Ол Қазақстан аумағын-

104
104