Page 39 - МетодикаМАТЕМАТИКА 8-сынып

special.edu.kz.
special.edu.kz.
special.edu.kz. special.edu.kz.
Ондық бөлшектің 100-ге және 1000-ға көбейтілуі дәл
осыған ұқсас қарастырылады. Жаттығулардан кейін оқу-
шыларды ондық бөлшекті нөлдері бар бірлікпен жазылған
санға көбейту ережесін жалпылауға әкеледі: ондық бөлшек-
тегі үтір көбейткіште қанша нөл болса, сонша таңбаға оңға
жылжытылады.
Ондық бөлшекті нәтижесінде бүтін сандар алынатын 10,
100, 1000-ға көбейту жағдайларына ерекше назар аудару
қажет. Көбейтіндіде оң жақтан нөлдерді жазуды қажет ете-
тін жағдайлар тіптен қиындық туғызады — екінші көбейт-
кіштегі нөлден үтірден кейінгі белгілер саны аз, мысалы:
special.edu.kz. special.edu.kz.
0,7 ∙ 100 = 70.
Мынадай жаттығулар пайдалы: «Егер 1,25 санында үтірді
бір таңбаға оңға жылжытса, онда сан 12,5 түрінде жазылады.
Сан қалай өзгерді? Сан қанша есе артты? Бірліктер, ондық
үлестер, жүздік үлестер қалай өзгерді?»
Ондық бөлшекті 10, 100, 1 000-ға бөлу көбейтуге ұқсас
қарастырылады, яғни ондық бөлшектер жай бөлшектер
түрінде жазылады және жай бөлшектерді бөлу ережесі
бойынша бөлінеді:
3 3 1 3
0,3 : 10 = : 10 = ∙ = 0,3 : 10 = 0,03
10 10 10 100

Мұғалім оқу құралында жылжымалы үтірмен алдымен бө-
special.edu.kz. special.edu.kz.
лінгішті (0,3), содан кейін бөліндіні (0,03) кейінге қалдыруды
сұрайды. Бөліндіні кейінге қалдыру үшін оқушының үтірді бір
таңбаға солға жылжытуы жеткілікті. Ондық бөлшекті 10-ға
бөлу ережесі тұжырымдалады.
Сондай-ақ, бөлгіші бар ондық бөлшек жазбасын пайдала-
на отырып, 100-ге және 1 000-ға бөлу қарастырылады. Бұл
ретте де жылжымалы үтірі бар оқу құралы қолданылады.
Тиісті ережелер тұжырымдалады. Содан кейін ондық бөл-
шекті бір немесе бірнеше нөлі бар бірлікпен жазылған санға
бөлу ережесін жалпылау жүзеге асады.
Ондық бөлшектерді 10, 100, 1 000-ға көбейту және бөлу
кезінде оқушылардың көп қателіктер жіберетінін, атап айт-
special.edu.kz. special.edu.kz.
37