Page 18 - ҚАЗАҚСТАН ТАРИХЫ Арнайы мектептерге (сыныптарға) арналған Әбіл Е.А., Абаева Ғ.А., Макажанов А.Т

ТАРИХИ ДЕРЕКТЕМЕЛЕР

Ауызша Жазбаша Заттай
деректемелер: деректемелер: деректемелер:

аңыздар, ағаш тақташадағы, жеке бұйымдар,
ертегілер, тастағы, әшекейлер,
қиссалар мен қыштағы, көне қала,
дастандар, қағаздағы, ғимараттар,
мақал-мәтелдер, мекенжай тұрмыс заттары.
әндер. қабырғасындағы
жазбалар

Тарихи деректемелер мынадай түрде болады: ауызша,
жазбаша, заттай.

Ауызша деректемелер – бұлар аңыз-ертегілер, мақал-
мәтелдер, әндер. Олар адамдардың бір ұрпағынан екінші

бір ұрпағына ұласады. Бұларды зерделеу әдет-ғұрып, ырым,
салт-дәстүр, мінез-құлық ережелері мен басқа да көптеген
дүниені білуге мүмкіндік береді.
Жазбаша деректемелер – ағаш тақташаларға, тасқа,

қышқа, қағазға, жартастарға түскен жазбалар. Бұл қазіргі
кезге дейін сақталып қалған әміршілердің бұйрығы. Немесе
ел аралаған кезде көргенінің бәрін жазып отырған саяхатшы-

лардың кәдімгі күнделігі де болуы мүмкін.
Заттай деректемелер – заттар, құралдар, елді мекен-
дердің орындары, қорымдар, обалар, тұрмыстық заттар-
дың, еңбек құралдарының қалдығы. Археологтардың қазба

кезінде тапқан дүниелері осылардың қатарына кіреді. Сон-
дай-ақ оған өткен жылдардан қалған ғимараттар, картина-

лар, фотосуреттер мен басқа да заттар жатады.

17