Page 11 - 7.2.3

special-edu.kz.
special-edu.kz.

шешімі сандардың нөмірлерін білуге негізделген үлгілерді
орындау кезінде ғана пайдаланылады. Мысалы: 3 765 + 1,
7 443 – 1, 5 000 + 300, 5 300 – 300, 7 800 + 30, 7 830 – 30,
3 460 + 7, 3 467 – 7. Қосу мен азайтудың барлық өзге жағ-
дайлары бөліктерін қатарға жазу арқылы жазбаша есептеу
special-edu.kz. special-edu.kz.
тәсілдерімен орындалады. Үлгілерді таңдау кезінде келесі
реттілікті сақтаған жөн:
Разрядтан аттамай қосу және азайту.
Бір разрядта, кейін екі және одан да көп разрядтарда
разрядтық қосылғыштарға жіктеумен қосу және азайту.
Азайғыштың бір немесе бірнеше нөлі бар болған жағдайда
әлде нөлмен бірліктер кезектесіп берілгенде азайту.
Көптаңбалы сандарды көбейту мен бөлу оқушыларға
қосу мен азайтудан да көп қиындықтар әкеледі. Бұл оқушы-
лардың көбейту кестесін дұрыс білмей немесе дұрыс жатта-
ғанның өзінде көптаңбалы сандармен есептерді шығару
кезінде қолдануға қиындық туындатуымен байланысты. Сол
special-edu.kz. special-edu.kz.
себепті кестелік және кестеден тыс көбейту мен бөлуді қай-
талау өзектілікке ие. Разрядтық қосылғыштарға жіктеп
көбейту қиын, әсіресе көбейткіштің нөлі ортасында немесе
соңында орналасқан жағдайда. Кейбір оқушылар қатарға
бөлу алгоритмін өзбеттерімен қолдана алмайды. Оларға
мұғалімнің жетекші сұрақтары қажет. Әсіресе бөліндінің
цифрын таңдап алып, оның қажеттілігін ауызша тексеру
қиындық туындатады.
100 000 көлемінде сандарды бөлу мен көбейтудің келесі
реттілігін сақтаған жөн:
Біртаңбалы санға көбейту және бөлу.
10, 100, 1000-ға көбейту мен бөлу (қалдықсыз және қал-
special-edu.kz. special-edu.kz.
дықпен бөлу).
Толық ондықтарға көбейту және бөлу.
100 көлемінде екітаңбалы санға кестеден тыс көбейту
мен бөлу.
Екітаңбалы санға көбейту.

9