Page 29 - 7.3.3

special-edu.kz.
special-edu.kz.

Бөлімдер бойынша оқушыларға дауыстап оқыту.
Іштей оқыту.
Қажет жағдайда оқудың басқа түрлерін іске асыру. Мы-
салы, рөлге бөліп оқу, теріп оқу, бөлімге бөліп оқу. Түсін-
гендері бойынша бөлімге ат қою, мазмұнына сай сурет салу,
special-edu.kz. special-edu.kz.
мақал-мәтел айту. Осындай жұмыс түрлері бойынша өз жүйе-
сін тауып жүргенде ғана зияты зақымдалған бала мәтінді то-
лық түсініп, бойына рухани азық алады.
Мәтін – бірнеше сөйлемдерден құралып, белгілі ойды,
оқиғаны білдіреді. Мәтінге әңгіме, өлең, ертегі сияқты жанр-
лар жатады. Мәтінді оқушыларға мынадай түрлерімен бере-
ді: әңгімелесу пайымдау, сипаттау.
Әңгімелесу арқылы мәтінді бергенде, тек мұғалімнің өзі
емес, оқушылар да қатысып, топта талқыланады. Ал, сипат-
тау арқылы, мысалы, бір нәрсенің бейнесін немесе табиғат
көріністерін сипаттайды. Мысалы, күзде жапырақтар сар-
special-edu.kz. special-edu.kz.
ғайып, айнала сары алтынға малынады.
Пайымдау дегеніміз – бір сөзбен алғанда, болжау дегенді
білдіреді. Мәтін арқылы оқушылардың тіл байлығы жетіліп,
ой-өрісі дамиды. Мәтін неше сөйлемнен құралса да, белгілі
бір түйіні болады. Соны ажырата білу керек. Мәтін түрлерін
ажырата білуге дағдыландыру, мәтінді әңгімелегенде сөйлем-
дердің мағыналық байланысына қарай ретімен әңгімелеу
дағдыларын қалыптастыру.
Сипаттау – оқушылардың сөйлеу, әңгімелесу дағдысын
жетілдіре отырып, мәнерлеп сөйлеуге баулу. Мысалы,
Абай Құнанбаевтың «Берекелі болса ел...» деген өлеңінде
берекелі ел мен берекесіз елді сипаттайды (өлеңнің ішінен
special-edu.kz. special-edu.kz.
тауып оқиды).
Мәтінді қабылдауға оқушыларды психологиялық
жағынан дайындау. Көркем шығарма жазушының сөз
арқылы жасаған көркем бейнесі – сурет арқылы қабыл-

27