Page 35 - 7.3.3

special-edu.kz.
special-edu.kz.

жалғауларын жеткізбей айтады. Сондықтан сөйлемдегі
айтылатын ой түсініксіз болады. Оқушының бойындағы осы
ерекшеліктер мәтіннің мазмұнын дұрыс әңгімелеп беруге
кедергі жасайды.
Психологтар В. Г. Петрова, В. А. Сумарокова, И. В. Беляко-
special-edu.kz. special-edu.kz.
ва және басқалардың зерттеулерінде оқушының адамдық
қасиеттерінің дамуына ерекше мән береді. Сондықтан
мүмкіншілігі шектеулі балаларды осыған үйрету қажет.
Зерде даму бұзылыстары бар оқушыларға бұл қасиет тән.
Олар мәтіндегі cалдарын, кейіпкерлердің іс-әрекеттерін
түсіндіру үшін өмірдегі соған ұқсас оқиғаларды және оның
не себептен болғанын айтып сұрақ қойғанда, кейбір қызық-
ты көріністерді ғана естерінде сақтап қалады. Әдетте, олар
мәтіннің мән-мазмұнын дамуының бір жүйемен өрбуін түсіне
бермейді. Осының салдарынан оқиғаның негізгі мазмұнын
түсініксіз қалып, кейбір қосымша оқиғалар басты тақырып
special-edu.kz. special-edu.kz.
болып қабылданады да, шығарма өз мән-мазмұнын
жояды. Психологтардың түсіндіруі бойынша, оқушылардың
мәтінді осылай теріс мәнде түсінуіне байланысты мәтіндегі
кейбір сөйлемдер мен сөздерді дұрыс қабылдамауына
әкеліп соқтырады. Баланың сөйлеу қабілетінің нашарлығы
шығарманың мән-мазмұнының түсінбеуіне әсер етеді.
Оқушылар көбіне синоним сөздерді түбірлес сөздермен
шатастырып алады. Ол сөздердің мағынасына қарап емес,
айтылуына қарай ұғынады. Өзі оқып шыққан сөйлемдердің
дұрыс түсінуіне кері әсер ететін күш – ол баланың бұрынғы
өз тәжірибесін қолдануында. Ал, мұғалім оқиға желісін
балаға баяндағанда, әр оқушының өзін соған еліктіре,
special-edu.kz. special-edu.kz.
оқиға қызыға түсінуіне жетелеуі қажет. Арнайы мектеп
оқушыларына тән қасиет – шығарманы оқығаннан кейін,
баланың ой-өрісі баланың кейіпкерлер іс-әрекеттерінің
өрбуін толық елестете алмауы. Сондықтан олар шығарманы

33